Yeni bir projeyi hayata geçirmek isteyen girişimciler, özellikle soyut şekilde hayal edip tasarladıkları projelerini somutlaştırma ve piyasaya sunma safhalarında ciddi bir finansman ihtiyacı duymaktadırlar. Girişimcilerin, bu hususta ilgili finansman tutarını elde etmek için başvurdukları finansman kaynaklarının başında bankalar gelse de çoğu zaman bu tür önceden deneyimlenmemiş projelerin bankalar nazarında riskli bulunduğu ve bu sebeple girişimcilere tedbirli yaklaşıldığı gözlemlenmektedir. Tam da bu noktada, girişimcilerin finansman arayışına bir çözüm olarak kitle fonlaması kavramı karşımıza çıkmaktadır.

Kitle fonlaması, “bir projenin veya girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen esaslar dâhilinde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması” olarak tanımlanmaktadır. Dünya genelinde kitle fonlamasının; bağış temelli, ödül temelli, borçlandırma temelli ve pay temelli olmak üzere temel 4 (dört) türde karşımıza çıktığını görüyoruz[1]. Bu 4 türden biri olan paya dayalı kitle fonlaması ise “pay karşılığında kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplanması” olarak tanımlanmakta olup paya dayalı kitle fonlamasına ilişkin usul ve esaslar Sermaye Piyasası Kurulu tarafından hazırlanan “Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği (III – 35/A.1)” (“Tebliğ”) 3 Ekim 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

Tebliğ kapsamında; (i) paya dayalı kitle fonlamasına, (ii) kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluş olarak tanımlı kitle fonlama platformlarının (“Platform”) Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“Kurul”) listesine alınmalarına ve faaliyetlerine, (iii) paya dayalı kitle fonlaması yoluyla halktan para toplanmasına ve (iv) toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir. Herhangi bir pay karşılığı olmaksızın, kitle fonlama platformları aracılığıyla ödül veya bağış karşılığında fon toplanması faaliyetleri ise Tebliğ’in kapsamı dışında bırakılmıştır.

Tebliğ ile ilgili önem arz eden hususlar aşağıda özetlenmiştir:

Detaylar

Platform Üyeliğine ve Kampanya Sürecine İlişkin Esaslar

Tebliğ’in “Platforma Üyelik İşlemleri” başlıklı 14. maddesinde; kitle fonlaması işlemlerinde bulunmak isteyen yatırımcıların öncelikle Platform’a elektronik ortamda üye olmaları gerektiği belirtilmiş ve Platformlar tarafından üyelik işlemleri sırasında sağlanması gereken bilgi ve belgeler ile atılması gereken adımlara dair detaylı bilgiye verilmiştir.

Tebliğ’in “Yatırım Sınırları” başlıklı 15. maddesinde; nitelikli yatırımcı olmayan gerçek kişilere, bir takvim yılı içerisinde paya dayalı kitle fonlaması yoluyla azami 20.000 (yirmibin) Türk Lirası yatırım yapabilme sınırı getirilmiş olup bu sınırın 100.000 (yüzbin) Türk Lirasını aşmamak kaydıyla yatırımcının Platform’a beyan ettiği yıllık net gelirinin %10’u olarak uygulanabileceği düzenlenmiştir.

Tebliğ’in “Fon Toplamaya İlişkin Esaslar” başlıklı 16. maddesinde;

• Toplanan fonların aktarılmasından önce girişim şirketinin kuruluş işlemlerinin tamamlanmış olması ve bu fonların yalnızca sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak paylar karşılığında girişim şirketine aktarılabileceği, bu bahisle sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak payların oydan yoksun bırakılabileceği, girişim şirketlerinin mevcut paylarının satışı suretiyle fon toplanamayacağı,
   
• Girişim şirketi payları karşılığında yatırımcılardan sağlanan fonların tamamının nakden ödenmiş olması gerektiği,
   
• Yatırımcılara verilecek payların tüm ortaklık hak ve koşulları ile varsa bu paylara ilişkin imtiyazların bilgi formunda açıkça belirtilmesi gerektiği, nitelikli yatırımcılar hariç olmak üzere yatırımcılara verilecek paylar arasında imtiyaz farkı yaratılamayacağı,
   
• Bir girişim şirketi veya girişimci tarafından herhangi bir 12 (oniki) aylık dönemde Platform’lar aracılığıyla en fazla 2 (iki) kampanya ile fon toplanabileceği ve bu dönemde toplanabilecek fon tutarının Kurulca izahname hazırlama yükümlülüğünden muafiyet tanınan ve her yıl Kurul Bülteni aracılığıyla ilan edilen ihraç sınırını geçemeyeceği,
   
• 1.000.000 (birmilyon) Türk Lirasını aşan fon taleplerinde, hedeflenen fonun en az %10’una tekabül eden tutarın kampanya süresi içerisinde nitelikli yatırımcılar tarafından karşılanmış olması gerektiği,
   
• Girişimciler veya girişim şirketinin ortaklarının, kampanya sürecinin başladığı tarihi takip eden 3 (üç) yıl içerisinde miras, mirasın paylaşımı, eşler arasındaki mal rejimi hükümleri veya cebri icra nedenleriyle yapılacak devirler ile girişimciler veya girişim şirketi ortaklarının nitelikli yatırımcılara ya da kendi aralarında yapacakları devirler hariç olmak üzere paylarını devredemeyecekleri düzenlenmiştir.

Tebliğ’in “Kampanya süreci” başlıklı 17. maddesinde; kampanya sürecinin, bir girişim şirketi veya girişimci tarafından herhangi bir Platform’a fon toplama talebiyle başvurulduğu anda başladığı, mevcut kampanya süreci tamamlanmadan aynı girişim şirketi veya girişimci tarafından başka bir kampanya süreci başlatılamayacağı, listeden çıkarılan Platform’lar nezdinde devam etmekte olan kampanya süreçlerinin sonlanmış sayılacağı ve toplanan fonlar varsa neması ile birlikte emanet yetkilisi tarafından belirlenen prosedüre göre yatırımcılara iade edileceği hususları düzenlenmiştir.

Tebliğ’in “Bilgi formunda açıklanan hususlardaki değişiklikler” başlıklı 18. maddesinde; kampanya süresi içinde, yatırımcıların yatırım kararını etkileyebilecek değişikliklerin veya yeni hususların ortaya çıkması halinde, bu durumun bilgi formunun değiştirilmesi ya da yeni eklenmesi öngörülen hususları içeren kısımları ile birlikte girişim şirketi veya girişimci tarafından derhal Platform’a bildirilmesi zorunluluğu düzenlenmiştir.

Fon Kullanım Yerlerine ve Girişim Şirketlerine İlişkin Esaslar

Tebliğ’in “Fon kullanım yerleri” başlıklı 20. maddesinde; toplanacak fonların,  (i) hangi amaçlarla kullanılacağına ilişkin girişim şirketi veya girişimci tarafından bir raporun hazırlanması ve bu raporun kampanya süresinin başlangıç tarihi itibarıyla kampanya sayfasında yayımlanmış olması gerektiği, (ii) doğrudan veya dolaylı olarak gayrimenkul, gayrimenkule dayalı haklar ve gayrimenkul projelerinin satın alınması veya finansmanında kullanılamayacağı, (iii) toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanılmasından girişim şirketinin yönetim kurulunun sorumlu olacağı hususları düzenlenmiştir.

Tebliğ’in “Girişim şirketlerinin nitelikleri” başlıklı 21. maddesinde; paya dayalı kitle fonlaması yoluyla fon toplayacak girişim şirketlerinin;

• Teknoloji faaliyeti veya üretim faaliyetinde bulunmaları,
   
• Bilgi formunun ilan edildiği tarih itibarıyla son beş yıl içinde kurulmuş olmaları,
   
• Tabi oldukları mevzuat uyarınca hazırlayacakları en son yıllık ve varsa son güncel ara dönem finansal tablolarında, 30 Aralık 2013 tarihli ve 28867 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Ortaklıkların Kanun Kapsamından Çıkarılması ve Paylarının Borsada İşlem Görmesi Zorunluluğuna İlişkin Esaslar Tebliği (II-16.1)”nin 8. maddesinde finansal tablo kalemleri için öngörülen eşikleri aşmamaları,
   
• Düzenli olarak takip ve kontrol edilen tescil edilmiş internet sitelerinin bulunması gerektiği,
   
• Halka açık ortaklıklar, yönetim kontrolü başka bir tüzel kişiye ait olan şirketler ve halka açık ortaklıklar ile sermaye piyasası kurumlarının, önemli etkiye sahip ortak konumunda bulunduğu şirketlerin paya dayalı kitle fonlaması yoluyla fon toplayamayacakları düzenlenmiştir.

Tebliğ’in “Kamuyu aydınlatma” başlıklı 22. maddesinde; girişim şirketleri tarafından aşağıda belirtilen hususlardan herhangi birinin gerçekleşmesi halinde, Tebliğ’de belirtilen esaslar çerçevesinde kamuya açıklama yapılması gerektiği düzenlenmiştir:

• Girişim şirketi aleyhine fesih davası açılması, bu davanın sonuçlanması, varsa esas sözleşmede tayin edilen bir fesih sebebinin gerçekleşmesi veya genel kurulda girişim şirketinin feshine karar verilmesi,
   
• Girişim şirketinin konkordato için başvurması, bu başvurunun sonuçlanması,
   
• Girişim şirketi aleyhine iflas davası açılması, bu davanın sonuçlanması veya girişim şirketinin tasfiyesi sonucunu doğurabilecek sona erme nedenlerinden birinin gerçekleşmesi,
   
• Girişim şirketinin yönetim kontrolünün el değiştirmesi.

Tebliğ’in “Sorumluluk” başlıklı 23. maddesinde; Tebliğ’de (i) Platformlar için öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmesinden Platform’un yönetim kurulu üyelerinin, (ii) yatırım komitesi için öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmesinden yatırım komitesi üyeleri ile Platform’un yönetim kurulu üyelerinin, (iii) girişim şirketleri için öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmesinden ise girişim şirketinin yönetim kurulu üyelerinin sorumlu olacağı düzenlenmiştir.

Tebliğ’in “Kurula bilgi verme” başlıklı 24. maddesinde; (i) Kurul’un, kitle fonlaması faaliyetlerine ilişkin olarak Platform, Platform kurucuları, girişimci ve girişim şirketlerinden her türlü bilgi ve belgeyi isteyebileceği, kendisinden bilgi istenilen kişilerin bilgi vermekten imtina edemeyeceği düzenlenmiştir.

[1] Arzu Vural, (2019), Girişimciler İçin Yeni Nesil Bir Finansman Modeli “Kitle Fonlaması - Crowdfundıng”: Dünya ve Türkiye Uygulamaları Üzerine Bir İnceleme ve Model Önerisi, (Yayımlanmış Doktora Tezi), Başkent Üniversitesi, Ankara