COVİD-19 salgınına sebebiyet veren korona virüsün 2019 yılı Aralık ayı itibariyle ilk olarak Çin’in Vuhan kentinde görülmesi üzerine Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından alınmaya başlanan tedbirler, salgının Türkiye’de de görülmesini takiben yargılama faaliyetlerini de kapsayacak şekilde artırılmış ve tedbirlerin kapsamları da kademeli olarak genişletilmiştir.

Bu çerçevede, cezaevlerinde virüsün yayılmasını önleyecek olan tedbirlerden başta olmak üzere, adliyelerde mevcut iş yoğunluğunu azaltarak adliye içerisinde sirkülasyonu yavaşlatacak tedbirlere kadar geniş yelpazede önlemler alınmaya devam etmektedir. Halihazırda alınan tedbirlerin alınması temelinde yatan amacın “kamu hizmetinin aksamasına mahal vermeden” salgının yayılmasını önlemek olduğu görülmektedir. Faaliyetleri topyekûn askıya almak yerine yalnızca acele olmayan işleri herhangi bir hak kaybına sebebiyet vermeyecek şekilde durdurmak, mümkün olduğunca internet üzerinden ve asgari personelle işlerin hallini sağlamak ve vaktinde görülmemesi halinde ciddi hak kaybına sebebiyet verebilecek tutukluluk ve benzeri işleri için de gerekli görülen hallerde SEGBİS uygulamasına gidileceği kararlaştırılmıştır. Fakat takip eden süreçte vaka ve ölüm sayılarının artması daha sıkı tedbirler de almayı gerektirmiş ve nihayetinde sürelerin durdurulması ve benzeri bir takım ek tedbirler de uygulanmıştır. Bu çalışmamızda, COVİD-10 kapsamında alınan tedbirleri size aktaracağız. 

ALINAN TEDBİRLER

Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun 13.03.2020 tarihinde yayımlanan “Corona Virüsü Hakkında Alınacak Tedbirler” konulu yazısında; Dünya Sağlık Örgütü tarafından korona virüsün küresel risk seviyesinin “çok yüksek” seviyesine çıkarılmış olması ve ayrıca “Uluslararası Kamu Sağlığı Acil Durumu” ilan edilmesi sebepleriyle, T.C. Sağlık Bakanlığı bünyesinde salgına özel oluşturulan Koronavirüs Bilim Kurulu’nun da önerileri doğrultusunda:

• Tutuklu işlere yönelik soruşturma ve kovuşturmalar ile ivedi sayılacak diğer hususlar haricinde duruşma ve keşiflerin ertelenmesi ile gerekli görülen hâllerde SEGBİS uygulaması kullanılması hususunun mahkemelerce değerlendirilmesi;
• Mezkûr Kurulun önerileri doğrultusunda yeni tedbirlerin hayata geçirilmesi için gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi;

gerektiği merkez ve taşrada görev yapan tüm hakim ve savcılara duyurulması için Cumhuriyet Başsavcılıklarına ve Adalet Komisyonu Başkanlıkları’na bildirilmiştir. Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun 14.03.2020 tarihinde yayımlanan “Corona Virüsü Önlemleri Kapsamında İnfaz Hâkimliği İşlerinin Nöbet İşlemlerine Dahil Edilmesi” konulu yazısında; bazı hükümlülerin yeni tip corona virüsü (COVID-19) önlemleri kapsamında bu dönemde kurumda fazla bekletilmemeleri açısından ve hafta sonunda ortaya çıkabilecek taleplerin karşılanabilmesi adına, infaz hâkimliği işlerinin nöbet işlemlerine dahil edilerek (3) sıra sayılı yönerge hükümlerine göre nöbet planlamasının yapılmasına karar verilmiş olup durum merkez ve taşrada görev yapan tüm hakim ve savcılara duyurulması için Cumhuriyet Başsavcılıklarına ve Adalet Komisyonu Başkanlıkları’na bildirilmiştir.

Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nın 16.03.2020 tarihli kararı doğrultusunda; başlamış olan arabuluculuk görüşmelerinin tarafların şehir içi ya da şehir dışından olup olmadığına bakılmaksızın telekonferans yolu ile yapılmasına, yeni başlayacak görüşmelerin ise yasada belirtilen sürelerin sonuna doğru toplantı günü verilerek durumun takip edilmesi ile riskli ve acil durumların devam etmesi halinde yine tarafların şehir içi ya da şehir dışından olup olmadığına bakılmaksızın telekonferans yönteminin kullanılması hususunda gereğinin yapılmasına karar verilmiştir.

Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü’nün 17.03.2020 tarihli “Korona Virüsü Hakkında Alınacak Tedbirler” konulu yazısında; Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun 13.03.2020 tarihli yazısına binaen hukuk daireleri ve mahkemelerince ertelenen duruşma ve keşiflere ilişkin tebligat giderinin gider avansından karşılanmasına, yeterli gider avansının bulunmadığı dosyalar ile tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyeceği dava ve işlerde ileride bu gideri ödemesi gereken taraftan alınmak üzere suçüstü ödeneğinden karşılanması hususunda gereğinin yapılmasına karar verilmiş olup durum yargı çevrelerindeki hukuk dairelerine ve hukuk mahkemelerine duyurulmak üzere Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlıklarına, Bölge İdare Mahkemesi Başkanlıklarına ve Cumhuriyet Başsavcılıklarına bildirilmiştir.

22.03.2020 tarihli ve 31076 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan COVID-19 salgını nedeniyle “İcra ve İflas Takiplerinin Durdurulması Hakkında Karar” başlıklı Cumhurbaşkanı Kararı’nda, 30.04.2020 tarihine kadar nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere;

• Yürütülmekte olan tüm icra ve iflas takiplerinin durdurulmasına ve bu çerçevede taraf ve takip işlemlerinin yapılmamasına
• Yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınmamasına,
• İhtiyati haciz kararlarının icra ve infaz edilmemesine,

karar verilmiştir.

Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun 23.03.2020 tarihinde yayımlanan “COVID-19 Kapsamında İlave Tedbirler” konulu yazısında;

• Kamu hizmetlerini aksatmayacak şekilde ve ihtiyacı karşılayacak kadar asgari personelin bulundurulması şartıyla kamu görevlilerine uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma gibi esnek çalışma yöntemlerinin uygulanabileceği yönünde Cumhurbaşkanlığı kararının yayımlanmasına istinaden tüm merkez ve taşra adliyeleri ile bölge adliye mahkemelerinde de esnek çalışma sistemine geçilmesine;
• Bu çerçevede acil ve tutuklu işler ile yürütmenin durdurulması istemlerinin yerine getirilmesi için yeteri kadar hâkimin komisyon başkanınca, yeteri kadar Cumhuriyet savcısının ise başsavcı tarafından belirlenerek, (her birimden yeterince nöbetçi mahkeme ve Cumhuriyet savcısı uygulaması yapılmak suretiyle) geri kalan hâkim ve Cumhuriyet savcılarının UYAP imkânlarından faydalanarak evden çalışmalarının temini için gereğinin yapılmasına;

karar verilmiş olup durum merkez ve taşrada görev yapan tüm hakim ve savcılara duyurulması için Cumhuriyet Başsavcılıklarına ve Adalet Komisyonu Başkanlıkları’na bildirilmiştir. 

 26.03.2020 tarihli 1.Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7226 sayılı Kanun’un Geçici 1.Maddesi ile;

• Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar bakımından belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim tarafından tayin edilen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumlarındaki sürelerin 13.03.2020 (dâhil) tarihinden 30.04.2020 (dâhil) tarihine kadar durmasına;

Karar verilmiştir. Bu düzenleme ile, 6769 sayılı Fikri Sınai Mülkiyetler Kanunu’nda sicil işlemleri ve ücretlere ilişkin tüm sürelerin, itiraz sürelerinin, Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu kararlarına karşı açılacak dava süreleri ile ihlali halinde hak kaybına neden olabilecek tüm sürelerin de durduğunu belirtmek isteriz. Kanun’un Geçici 1.Maddesi ile ayrıca;

• 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ilişkin diğer kanunlarda belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim veya icra ve iflas daireleri tarafından tayin edilen süreler; nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere tüm icra ve iflas takipleri, taraf ve takip işlemleri, yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınması, ihtiyati haciz kararlarının icra ve infazına ilişkin işlemlerin 22.03.2020 (dâhil) tarihinden 30.04.2020 (dâhil) tarihine kadar durmasına;
• Yukarıda anılan tüm sürelerin, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden itibaren işlemeye başlamasına; • Durma süresinin başladığı tarih itibarıyla, bitimine on beş gün ve daha az kalmış olan sürelerin, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden başlamak üzere on beş gün uzamış sayılmasına;
• Salgının devam etmesi halinde Cumhurbaşkanı’nın durma süresini altı ayı geçmemek üzere bir kez uzatabileceğine ve bu döneme ilişkin kapsamı daraltabileceğine;
• Suç ve ceza, kabahat ve idari yaptırım ile disiplin hapsi ve tazyik hapsi için kanunlarda düzenlenen zamanaşımı sürelerinin; 5271 sayılı Kanunda düzenlenen koruma tedbirlerine ilişkin sürelerin; 6100 sayılı Kanunda düzenlenen ihtiyati tedbiri tamamlayan işlemlere ilişkin sürelerin kapsam dışında bırakılmasına;
• Ayrıca, 2004 sayılı Kanun ile takip hukukuna ilişkin diğer kanunlar kapsamında;
  • İcra ve iflas daireleri tarafından mal veya haklara ilişkin olarak ilan edilmiş olan satış gününün durma süresi içinde kalması halinde, bu mal veya haklar için durma süresinden sonra yeni bir talep aranmaksızın icra ve iflas dairelerince satış günü verilmesine, bu durumda satış ilanının sadece elektronik ortamda yapılmasına ve ilan için ücret alınmamasına,
  • Durma süresi içinde rızaen yapılan ödemelerin kabul edilmesine ve taraflardan birinin, diğer tarafın lehine olan işlemlerin yapılmasını talep edebileceğine,
  • Konkordato mühletinin alacaklı ve borçlu bakımından sonuçlarının durma süresince devam edeceğine,

karar verilmiştir.

Ayrıca Geçici Madde 1 hükmünün 4.fıkrasında, durma süresince duruşmalar ve müzakerelerin ertelenmesi de dâhil olmak üzere alınması gereken diğer tüm tedbirler ile buna ilişkin usul ve esasların:

• Yargıtay ve Danıştay bakımından ilgili Başkanlar Kurulu tarafından;
• İlk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemeleri bakımından Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından;
• Adalet hizmetleri bakımından Adalet Bakanlığı tarafından belirlenmesine; karar verilmiş olup bu maddelerin yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiştir

NOT: Alınan tedbirler kapsamında nihai amacın kamu hizmetini tamamen durdurmamak olduğu kanaatinde olsak da somut durumun gidişatına göre alınabilecek her tür ekstra tedbir ile gelişme halinde işbu metnin de güncellenecektir. Bu minvalde yukarıda yazılı bilgiler de 27.03.2020 tarihinden sonra söz konusu olabilecek olası tüm tedbir ve kısıtlamalara ilişkin hiçbir bilgi içermemektedir.