Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcıları MASAK Yükümlüsü Kılındı!
25 Aralık 2024 tarihli ve 32763 sayılı Resmî Gazete’de, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik yayınlandı.
Orta, Büyük ve Çok Büyük Ölçekli Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcılar (“ETAHS/Pazaryerleri”), Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar (“ETHS”) ile gerçekleştirdikleri işlemler bakımından, 25.02.2025 tarihinden itibaren Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler mevzuatı uyarınca “Yükümlü” statüsüne alındı.
Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kuruluşlar, Malî Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (“MASAK”) tarafından istenilecek her türlü bilgi, belge ve bunlara ilişkin her türlü ortamdaki kayıtları sağlamakla yükümlüdür. Çoğunluğunu finansal kuruluşların oluşturduğu Yükümlü olarak tanımlanan gerçek ve tüzel kişiler için ise pek çok sorumluluk getirilmiştir.
Pazaryerleri, bünyesinde faaliyet gösteren ETHS ile gerçekleştirilen işlemler ile sınırlı olarak Yükümlü olarak kabul edilmiştir. Pazaryerlerinin müşteri ile yaptığı işlemler bakımından herhangi bir yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Belirtmek gerekir ki, tüm pazaryerleri değil, sadece 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında orta, büyük ve çok büyük ölçekli pazaryerleri Yükümlü kapsamına alınmıştır.
2024 yılı için Orta Ölçekli ETAHS 32.950.500.000-TL, Büyük Ölçekli ETAHS 98.851.500.000-TL, Çok Büyük Ölçekli ETAHS 197.703.000.000-TL net işlem hacmine sahip olan aracı hizmet sağlayıcılarıdır. 2025 yılı için henüz yeni işlem hacimleri açıklanmamıştır. Büyük ve Çok Büyük ölçekli ETAHS’larının belirtilen işlem hacmine ek olarak iptal ve iadeler hariç işlem sayısının yüz bin adedin üzerinde olması gerekmektedir.
- Yükümlülükler
- Uyum Görevlisinin Atanması: Pazaryerleri, MASAK mevzuatı kapsamında uyum programı uygulamak üzere münhasıran bir uyum görevlisi atamakla yükümlü hale getirilmiştir. Buna göre, halihazırda faaliyette bulunan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili yönetmeliğin yayım tarihi olan 25.12.2024’ten itibaren üç ay içinde, 25 Mart 2025 tarihine kadar, gerekli şartlara haiz uyum görevlisi ataması gerekmektedir.
Uyum görevlisinin görevleri: Şüpheli işlemleri MASAK’a bildirmek, bildirimlerin gizliliğini sağlamak, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı bünyesinde çalışan tüm birimlerden gerekli her türlü bilgi ve belgeyi talep etmek, faaliyetlerin hukuka uygunluğunu sağlamak, risk yönetimi, izleme ve kontrol çalışmalarını gerçekleştirmek olarak sayılmaktadır.
Münhasıran atanacak olan uyum görevlilerinin, yükümlü elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıda nitelikli pay sahibi olmaması ya da yönetiminde bulunmaması gerekmektedir.
- Şüpheli İşlem Bildirimi: Pazaryerleri, ETHS’ler tarafından gerçekleştirilen ve şüpheli görülen işlemlerin tutar gözetilmeksizin MASAK’a bildirme yükümlü kılınmıştır.
Şüpheli işlem, yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu para ve para ile temsil edilebilen değerlerin yasadışı yollardan elde edildiğine dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun olması halidir ve şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç 10 iş günü içerisinde bildirilmelidir.
Şüpheli işlem, kanunda sınırlı olarak sayılmamakta olup, MASAK tarafından sektörlere özel şüpheli işlem rehberlerinde örnek şüpheli davranışlar yayınlanmaktadır. Elektronik ticaret sektörü bakımından da yayınlanacak rehberin takibi önem arz etmektedir.
- Kimlik Doğrulama:
Pazaryerleri, ETHS kimlik tespitlerini gerçekleştirmek için 25.04.2025 tarihine kadar gerekli tedbirleri almak ile yükümlü kılınmıştır.
- Sürekli iş ilişkisi tesisinde tutar gözetmeksizin,
- İşlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin tutarı 185.000,00 TL veya üzerinde olduğunda,
- Elektronik transferler ile işlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin tutarı 15.000,00 TL veya üzerinde olduğunda,
- Şüpheli işlem bildirimini gerektiren durumlarda tutar gözetmeksizin,
- Daha önce elde edilen müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu konusunda şüphe olduğunda tutar gözetmeksizin müşterilerin ve müşterileri adına veya hesabına hareket edenlerin kimliği tespit edilmelidir.
Kimlik tespitinin yapılamadığı veya iş ilişkisinin amacı hakkında yeterli bilgi edinilemediği durumlarda iş ilişkisi kurulmamalı ve talep edilen işlem gerçekleştirilmemelidir. Daha önce alınan müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu konusunda şüphe oluşması durumunda, gerekli kimlik tespiti ve doğrulama işlemleri tamamlanamadığı takdirde mevcut iş ilişkisi sonlandırılmalıdır.
Pazaryerlerine Basitleştirilmiş Tedbirler ile Kimlik Tespiti Yapma İmkânı Bulunmaktadır.
Ana kural pazaryerlerinin kimlik tespitini yüz yüze yapması olmakla birlikte, bir takım şartların karşılanması halinde, basitleştirilmiş tedbirler kapsamında ETHS’nin kimlik bilgilerinin teyidi ile imza örneğinin alınması zorunlu olmayacaktır.
Bunlardan en önemlisi uyumlu hesap zorunluluğu olarak öne çıkmaktadır: ETHS ile gerçekleştirilecek tüm tahsilat ve ödemelerin, kimlik bilgileri teyit edilerek kabul edilmiş müşterinin kimlik bilgileri ile uyumlu bir banka hesabı veya kredi kartı hesabı vasıtasıyla yapılması halinde basitleştirilmiş tedbir söz konusu olacaktır. Bu doğrultuda, ilgili ödemelerin lisanslı bir elektronik para kuruluşu nezdindeki cüzdan hesabına yapılacak ödemeler için -basitleştirilmiş tedbirler olmadan- yüz yüze kimlik tespiti yapılması gerekecektir.
Kimlik Tespiti Yükümlülüklerindeki Değişiklikler: Doğum Yeri ve Anne-Baba Adı Zorunluluğu Kaldırıldı. Ehliyet ve kimlik kartlarındaki doğum yeri ve anne-baba adı bilgilerinin eksikliği nedeniyle ortaya çıkan sorunların giderilmesi amacıyla, bu bilgilerin alınması zorunluluğu kaldırılmıştır. Ancak, Türk vatandaşı olmayanlar için doğum yeri bilgisinin alınması zorunlu tutulmaya devam edilmektedir.
- Müşteri Durumunun ve İşlemlerinin İzlenmesi: Pazaryerleri,ETHS ile gerçekleştirilen işlemlerin, onların mesleki faaliyetleri, ticari etkinlikleri, iş geçmişi, mali durumu, risk profili ve fon kaynakları ile uyumluluğunu sürekli bir iş ilişkisi çerçevesinde düzenli olarak izlemek ve edinilen bilgi, belge ve kayıtları güncel tutmak ile yükümlü kılınmıştır.
- Bilgi ve Belge Temini: Başkanlık ve denetim elemanları tarafından talep edilen her türlü bilgi, belge ve kayıtlar tam ve doğru bir şekilde, talep edilen yöntem, şekil ve süre içinde gecikmeksizin sunulmalıdır. Bunun yanı sıra, yerinde yapılacak denetimler kapsamında gerekli doküman ve belgelerin hazır bulundurulması; bilgi işlem sistemlerinin denetim elemanlarının amaçlarına uygun şekilde erişime açılması ve verilerin güvenliğinin sağlanması zorunludur.
- Genel Değerlendirme
Elektronik ticaret sektörü, yeni düzenlemeler doğrultusunda önemli bir dönüşüm sürecine girmektedir. Bu süreçte, pazaryerlerinin;
- Öncelikle net işlem hacimlerini ve işlem sayılarını belirleyerek, anılı mevzuat kapsamında yükümlü olup olmadıklarını tespit etmeleri,
- Operasyonel süreçlerini yönetmelik değişikliklerine uygun şekilde güncellemeleri,
- Uyumluluk için gerekli olan altyapının sağlanması
- Şüpheli işlem tespiti ve bildirim süreçlerini etkili bir şekilde yönetmeleri,
- Çalışanlarını ve iş ortaklarını bu değişiklikler hakkında bilgilendirmeleri gerekmektedir.
Yönetmeliğin tamamına bu linkten ulaşabilirsiniz.