Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 26.03.2020 Tarihinde Yayımlandı! Peki, İlgili Kanun ile İşverenleri ve Çalışanları Etkileyen Hangi Düzenlemeler Getirildi?

24.03.2020 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda ekonomiye ilişkin düzenlemeler içeren Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) teklifinin kabul edilerek yasalaşması kapsamında, Kanun, 26.03.2020 tarihinde Resmi Gazetenin 31080 (Mükerrer) sayısında yayımlanmıştır.

Bu çalışmamızda, Kanun kapsamında işverenleri ve çalışanları ilgilendiren Geçici Madde düzenlemeleri ile kanun değişikliklerini karşılaştırmalı olarak bilginize sunacağız.

1. İşverenin, telafi çalışması yaptırabileceği süre uzatılmıştır.

Covid-19 salgını, pek çok işyerinde işin durmasına sebebiyet vermiş ve bu kapsamda işverenlerin salgın sonrasında çalışanlarından telafi çalışması yapmasının talep edebileceği hususu gündeme gelmiştir.

26.03.2020 tarihinden önce, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 64/1. Maddesi ile, işverenin 2 ay içinde çalışılmayan süreler için telafi yaptırabileceği hüküm altına alınmış iken; yürürlüğe giren değişiklikle birlikte bu süre 4 aya çıkarılmış ve Cumhurbaşkanına bu süreyi iki katına kadar arttırma yetkisi verilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Telafi Çalışması” Başlıklı 64/1. Maddesi;
Eski Düzenleme	Yeni Düzenleme
“Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz.”	“Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren dört ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz. Cumhurbaşkanı bu süreyi iki katına kadar artırmaya yetkilidir.”

1. Kısa Çalışma Ödeneğinden faydalanabilme koşulları arasında yer alan prim ödeme süreleri kısaltılmıştır.

Covid-19 salgını sebebiyle üretimi azalan veya duran işyerlerinde, çalışanlara %60’a kadar ücret desteği verilmesini sağlayan kısa çalışma ödeneğine başvurular, 23.03.2020 tarihinden itibaren Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerine özel olarak oluşturulan elektronik posta adreslerine gerekli belgelerin gönderilmesi suretiyle başlamıştır.

Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartları arasında çalışanların kısa çalışma başlama tarihinden önce 120 gün hizmet ve 3 yıl içinde 600 gün işsizlik sigortası priminin ödenmesi yer almaktaydı. Kanun kapsamında yapılan değişiklik ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Geçici 23.madde eklenmiş ve bu süre, kısa çalışma başlama tarihinden önce 60 gün hizmet ve 3 yıl içinde 450 gün işsizlik sigorta priminin ödenmesi olarak değiştirilmiştir.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Eklenen Geçici 23. Maddesi;

“30/6/2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere, yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için, ek 2 nci maddenin üçüncü fıkrasında işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için öngörülen hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi hükmü, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şeklinde uygulanır. Bu koşulu taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam eder.Bu madde kapsamında kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekir. Bu madde kapsamında yapılan başvurular, başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılır.Bu madde kapsamında yapılan başvuru tarihini 31/12/2020 tarihine kadar uzatmaya ve birinci fıkrada belirlenen günleri farklılaştırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.”

1. Mesleki Yeterlilik sınavlarında başarılı olan kişilerin belge masrafı ve sınav ücretinin Fon’dan karşılanmasına ilişkin belirlenen süre uzatılmıştır.

Nitelikli iş gücü istihdamının yaygınlaştırılması ve yeterliliğin artması ile bu kapsamda çalışma yaşamında verimin ve rekabet gücünün gelişmesi amaçları ile zorunlu hale getirilen mesleki yeterlilik belgesi, işverenlerin teşvik imkanlarından da yararlanmasını mümkün kılmaktadır.

Bu kapsamda pek çok işveren, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek-3. Maddesi gereğince mesleki yeterlilik belgesi olmayan çalışanlarının Mesleki Yeterlilik Kurumu kapsamında yetkilendirilen sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlara ait ücretleri ödemekte ya da çalışan/çalışmayan kişiler maliyetlerine kendileri katlanmak suretiyle ücret ödeyerek sınavlara katılım sağlamaktadır. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek-3. Maddesi gereğince; mesleki yeterlilik belgesi alınmasına teşvik amacıyla, Fon, 31.12.2019 tarihine kadar sınavda başarılı olan kişilerin belge masrafı ve sınav ücretini tahsil edebilmekteydi. 

Ekonomiye ilişkin düzenlemeleri içeren Kanun kapsamında; sınavda başarılı olanlara Fon tarafından sağlanan destek de 31.12.2021 tarihine kadar uzatılmıştır.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek-3. Maddesi;
Eski Düzenleme	Yeni Düzenleme
“Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, 21/9/2006 tarihli ve 5544 sayılı Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin “31/12/2019” tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti Fondan karşılanır. Fondan karşılanacak sınav ücreti, brüt asgari ücretin yarısını geçmemek üzere meslekler itibarıyla Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenir. Fondan karşılanan bu desteklerden kişiler bir kez yararlanabilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”	“Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, 21/9/2006 tarihli ve 5544 sayılı Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin “31/12/2021” tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti Fondan karşılanır. Fondan karşılanacak sınav ücreti, brüt asgari ücretin yarısını geçmemek üzere meslekler itibarıyla Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenir. Fondan karşılanan bu desteklerden kişiler bir kez yararlanabilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”

1. İşverenlere sağlanan asgari ücret desteğinden yararlanma süresi uzatılmıştır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 2016 yılından 2019 yılı sonuna kadar işverenlerin işgücü maliyetlerinin düşürülmesi ve bu kapsamda istihdamlarını korumaları ya da istihdamlarını arttırmaları amacıyla asgari ücret desteği sağlanmıştı.

Ekonomiye ilişkin düzenlemeleri içeren Kanun kapsamında, işverenlere sağlanan bu desteğin devam etmesi için 5510 sayılı Kanuna geçici 80 inci madde eklenmiş ve 2020 yılı sonuna kadar işverenlerin ödeyecekleri sigorta priminden mahsup edilmek üzere günlük 2,50 TL, aylık 75 TL olmak üzere asgari ücret desteği sağlanmasına karar verilmiştir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na Eklenen Geçici 80. Madde;

“4üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenlerce;a) 2019 yılının aynı ayına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde prime esas günlük kazancı 128 Türk lirası ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısını geçmemek üzere, 2020 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,b) 2020 yılı içinde ilk defa bu Kanun kapsamına alınan iş yerlerinden bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,2020 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemi için günlük 2,50 Türk lirası ile çarpımı sonucu bulunacak tutar, bu işverenlerin Kuruma ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup edilir ve bu tutar İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanır. Ancak (a) bendinde belirtilen prime esas günlük kazanç tutarı 6356 sayılı Kanun hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenlerine ait iş yerleri için 256 Türk lirası olarak esas alınır.Bu madde kapsamında destekten yararlanılacak ayda/dönemde, 2019 yılı Ocak ila Kasım ayları/döneminde aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki/dönemdeki sigortalı sayısının altında bildirimde bulunulması halinde bu madde hükümleri uygulanmaz.Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad ve unvan altında ya da bir iş birimi olarak açılması veya yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi İşsizlik Sigortası Fonu katkısından yararlanmak amacıyla muvazaalı işlem tesis ettiği anlaşılan veya sigortalıların prime esas kazançlarını 2020 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemi için eksik bildirdiği tespit edilen iş yerlerinden İşsizlik Sigortası Fonunca karşılanan tutar, gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınır ve bu iş yerleri hakkında bu madde hükümleri uygulanmaz.İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili 2020 yılı Ocak ila Aralık aylarına/dönemine ait aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresi içerisinde vermediğinin, sigorta primlerini yasal süresinde ödemediğinin, denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan soruşturma ve incelemelerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediğinin veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi, Kuruma prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunması hâllerinde birinci fıkranın (b) bendine ilişkin hükümler uygulanmaz. Ancak Kuruma olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ettiren ve taksitlendiren işverenler bu tecil ve taksitlendirme devam ettiği sürece anılan fıkra hükmünden yararlandırılır. Bu maddenin uygulanmasında ek 14 üncü madde hükümleri uygulanmaz.Birinci fıkranın (a) bendinin uygulanmasında, bir önceki yılın aynı ayına ilişkin olarak aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmemiş olması halinde bildirim yapılmış takip eden ilk aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesindeki veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki bildirimler esas alınır. 2019 yılından önce bu Kanun kapsamına alınmış ancak 2019 yılında sigortalı çalıştırmamış iş yerleri hakkında birinci fıkranın (b) bendi hükümleri uygulanır.Sigortalı ve işveren hisselerine ait sigorta primlerinin Devlet tarafından karşılandığı durumlarda işverenin ödeyeceği sigorta priminin İşsizlik Sigortası Fonunca karşılanacak tutardan az olması hâlinde sadece sigorta prim borcu kadar mahsup işlemi yapılır.3213 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesi uyarınca ücretleri asgari ücretin iki katından az olamayacağı hükme bağlanan “Linyit” ve “Taşkömürü” çıkarılan iş yerlerinde yer altında çalışan sigortalılar için birinci fıkranın uygulanmasında (a) bendi uyarınca belirlenecek günlük kazanç 341 Türk lirası olarak ve 2019 yılının aynı ayına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen prim ödeme gün sayısının yüzde 50’sini geçmemek üzere, 2020 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısı dikkate alınır.Bu madde hükümleri, 5018 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde sayılan kamu idarelerine ait kadro ve pozisyonlarda 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için uygulanmaz.4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak tutarlar bu idarelerce işverenlerin hak edişinden kesilir.2020 yılı Ocak ila Aralık aylarına/dönemine ilişkin yasal süresi dışında Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya Hazine ve Maliye Bakanlığına verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar için bu madde hükümleri uygulanmaz.Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Türkiye İş Kurumunun görüşleri alınmak suretiyle Kurum tarafından belirlenir.”

Sonuç

26.03.2020 tarihinde Resmi Gazetenin 31080 (Mükerrer) sayısında yayımlanan ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun ek 3 üncü maddesinin 31.12.2019 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayım tarihinde, 4447 sayılı Kanun’un Geçici 23. Maddesi 29.02.2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayım tarihinde yürürlüğe girmesi kabul edilmiş olup; ekonomik tedbirler kapsamında yürürlüğe konan ve yukarıda izah ettiğimiz düzenlemelerin, işverenlere ve çalışanlara ümit edilen faydayı sağlamasını temenni ederiz.