Anayasa Mahkemesi Boşanma Davalarında 3 Yıl Bekleme Süresini İptal Etti

Anayasa Mahkemesi (“AYM”), boşanma davalarında önemli bir karara imza atarak, reddedilen ilk boşanma davasından sonra çiftlerin yeniden dava açabilmesi için öngörülen 3 yıllık bekleme süresini iptal etti. Bu düzenleme, Türk Medeni Kanunu’nun (“TMK”) 166. maddesinin dördüncü fıkrasında yer alıyordu. AYM, 22 Şubat 2024 tarihli, 2023/116 E. ve 2024/56 K. sayılı kararında bu kuralı iptal ederek boşanma davaları için emsal bir karara imza attı.

Ankara 18. Aile Mahkemesi’nin itiraz başvurusu üzerine alınan kararda, mahkeme itiraz başvurusunda, düzenlemede belirlenen 3 yıllık sürenin adil olmadığını, bu durumun eşlerin uzun süre boyunca boşanamamalarına ve bunun da evlilik dışı ilişkilere yol açtığını öne sürdü. Bu suretle kuralla kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkının yanı sıra devletin aileyi koruma yükümlülüğünün de ihlal edildiği belirtilerek kuralın Anayasa’nın 5., 12., 14., 17. ve 41. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Anayasa Mahkemesi ise bu düzenlemeyi Anayasa’nın 13. ve 20. maddelerine aykırı bularak, itiraza konu diğer maddeler bakımından inceleme yapmadı ve itiraz konusu düzenlemenin Anayasa’nın 13. ve 20. maddelerine aykırı olduğunu belirterek iptaline karar verdi. Kararda, TMK’da yer alan düzenleme sebebiyle özel hayata ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkı ile aile kurumunu koruma amacı arasında makul bir denge sağlanmadığı ve kuralın ölçülülük ilkesini ihlal ettiği sonucuna varıldı.

Mahkeme, ilgili düzenlemenin, boşanma kararı verilebilmesini büyük ölçüde zorlaştırdığını ve ortak hayata yeniden dönmek istemeyen kişileri makul olmayan süreler boyunca evlilik birliğini sürdürmeye zorladığını belirtti. Bunun yanında, kuralın uygulanmasının uzun bir sürecin ardından boşanma kararı alınabilmesine yol açtığı ve bu durumun bireylerin temel hak ve özgürlükleriyle örtüşmediğini vurguladı.

Türk Medeni Kanunu’nda yer alan düzenlemeye göre, boşanma kararı verilebilmesi için öncelikle daha önce açılmış bir boşanma davasının reddedilmiş olması gerekmekteydi. Ret kararının kesinleşmesinden itibaren üç yıl geçmesi ve bu süre içinde ortak hayatın yeniden kurulamamış olması durumunda evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılmakta ve tarafların boşanmasına karar verilmekteydi. Anayasa Mahkemesi, bu düzenlemenin taraflara “ağır bir külfet yüklediği” gerekçesiyle iptaline karar verdi.

AYM’nin iptal kararı, 19.04.2024 tarih 32522 sayılı Resmî Gazetede yayımlanmasının ardından 9 ay sonra yürürlüğe girecek. Bu süre zarfında mevcut düzenlemeler geçerliliğini koruyacak. Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, boşanma sürecinde çiftlerin karşılaştığı hukuki engellerin hafifletilmesi yönünde önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Bu kararın yürürlüğe girmesiyle birlikte, çiftlerin boşanma süreçlerinin daha makul sürelerde tamamlanabileceği ve hukuki belirsizliklerin azalacağı düşünülüyor. Karara bu linkten ulaşabilirsiniz.