5253 Sayılı Dernekler Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler Ne Gibi Yenilikler Getiriyor?
26.03.2020 tarihli ve 31080 Sayılı Resmî Gazete’nin 1. Mükerrer sayısı ile 7226 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) yayımlanmıştır. Kanun, 5253 Sayılı Dernekler Kanunu’na (“Dernekler Kanunu”) yapılan bazı eklemeler ile birtakım değişiklikler barındırmaktadır. Kanun ile getirilen bu değişiklikler aşağıda sizler için özetlenmiştir.
1. Kanun’un 21. maddesi ile Dernekler Kanunu’nun “Genel kurul toplantısı ve organlara seçilenlerin idareye bildirilmesi” başlıklı 23. maddesinde birtakım değişiklikler yapılmıştır. İlk olarak ilgili maddenin başlığına “…ile üyelerin” ifadesi eklenerek maddenin başlığı “Genel kurul toplantısı ve organlara seçilenler ile üyelerin idareye bildirilmesi” olarak değiştirilmiştir. Aynı şekilde ilgili maddenin ilk fıkrasına “üyeliğe kabul edilenler ile üyeliği sona erenlerin adını, soyadını, doğum tarihini ve kimlik numarasını kabul edilme ve sona erme tarihinden itibaren kırk beş gün içinde” ifadesinin de eklenmiş olup böylelikle genel kurul toplantısına ilişkin yapılacak bildirimlerin kapsamı (i) üyeliğe kabul edilen kişiler ve (ii) üyelikten ayrılan kişilerin kimlik ve kişisel bilgilerini de içerecek şekilde genişletilmiştir.
Kanun ile getirilen değişiklik öncesi (i) yönetim kurulu, (ii) denetim kurulu ve (iii) derneğin diğer organlarına seçilen asıl ve yedek üyelerin bildirilmesi gerekmekteyken 26.03.2020 tarihinden itibaren dernek üyeliğine yeni kabul edilen kişiler ve dernek üyeliğinden ayrılan kişilerin de bildirilmesi gerekecektir. Kanun ile getirilen işbu yeni bildirim de genel kurul sonuç bildirimi ile aynı usulde gerçekleşecektir.
2. Dernekler Kanunu’nun 23. maddesinde gerçekleştirilen diğer bir değişiklik ise, kapsamı genişletilen genel kurul bildirimi bundan böyle mülki idare amirliği yerine dernek merkezinin bulunduğu “dernekler birimine” gerçekleştirilecektir. “Dernekler birimi” ise 31.03.2005 tarih ve 25772 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dernekler Yönetmeliği uyarınca “il dernekler müdürlüğü ve ilçe dernekler büro şefliğini” ifade etmektedir. Bu bahisle kapsamı genişletilen bildirimler bundan böyle valilik ve kaymakamlık gibi mülki idare amirlikleri yerine doğrudan belirtilen birimlere gerçekleştirilecektir.
3. Kanun ile getirilen önemli diğer bir değişiklik ise Kanun’un 24. Maddesi ile Dernekler Kanunu’na Geçici Madde-1’in eklenmesidir. Geçici Madde-1 ile tüm derneklere, değişikliğin yürürlüğe girdiği tarih olan 26.03.2020 tarihinden itibaren altı ay içinde, dernek üyeliği devam eden kişilerin ad, soyad, doğum tarihi ve kimlik numarası bilgilerini, dernek merkezinin bulunduğu dernekler birimine bildirme yükümlülüğü getirilmiştir.
4. Kanun’un 22. maddesi ile Dernekler Kanunu’nun 32. maddesine (s) bendi eklenmiş, eklenen bu bent ile Dernekler Kanunu’nun 23. maddesindeki bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen dernek yöneticilerine beş yüz Türk lirası idarî para cezası öngörülmüştür. Eklenen (s) bendine uygun olarak, Dernekler Kanunu’nun 23. Maddesi, Dernekler Kanunu’nun 32. maddesinin idarî para cezasına ilişkin (l) bendinin kapsamından çıkartılmıştır (s) bendi kapsamına alınmıştır.
Öte yandan Kanun’un 24. Maddesi uyarınca, Geçici Madde-1 ile getirilen bildirim yükümlülüğüne aykırı davranılması halinde de yine dernek yöneticileri hakkında Dernekler Kanunu’nun 32. Maddesinin (s) bendinde bulunan idari para cezası öngörülmüştür.
Bu kapsamda (i) genel kurulda seçilen asıl ve yedek yöneticilerin genel kurul tarihinden itibaren 30 gün içinde, (ii) dernek üyeliğine yeni kabul edilen kişiler ile dernek üyeliği sona eren kişilerin kabul veya sona erme tarihinden itibaren 45 gün içinde ve (iii) ilgili değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde mevcut üyeleri, bildirmesi gerekmekte olup aksi halde ilgili dernek yöneticilerinin her biri aleyhine 500,00 (BeşYüz) TL idari para cezası uygulanması gündeme gelecektir.
5. Son olarak, Kanun’un 23. maddesi uyarınca Dernekler Kanunu’na “İşlemlerin elektronik ortamda yapılması” başlıklı Ek Madde-2 eklenmiştir. Ek Madde-2 ile derneklere ilişkin (i) Dernekler Kanunu’nda ve (ii) 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen her türlü kayıt ile iş ve işlemin elektronik ortamda gerçekleştirilebileceği hükmü getirilmiştir. Elektronik ortamdan gerçekleştirilecek işlemlere yönelik işbu maddenin uygulanması hususundaki usul ve esaslar İçişleri Bakanlığı tarafından çıkartılacak yönetmelik ile belirlenecektir. Kanun ile eklenen bu madde ile birlikte, uygulamada derneklerin birçok işlemini gerçekleştirdiği elektronik ortam olan “Dernekler Bilgi Sistemi (DERBİS)” Dernekler Kanunu’nda da yerini almıştır.
Özet olarak Kanun ile Dernekler Kanunu’nda gerçekleştirilen değişiklikler bu şekilde olup derneklerin özellikle dikkat etmesi gereken öncelikli hususlar,
(i) 26.09.2020 tarihine değin üyeliği devam eden üyelere ilişkin bildirimleri gerçekleştirmek, (ii) 26.03.2020 tarihten itibaren gerçekleştirilecek genel kurul bildirimlerinde üyeliği kabul edilen ve üyeliği sona eren kişilerin kimlik bilgilerini de bildirmek ve (iii) elektronik ortamda gerçekleştirilebilecek işlemler hususunda İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmelik ile derneklerin işleyişine ilişkin getirilecek değişiklikleri yakından takip etmek olacaktır.